Kees heeft een nieuw woordje geleerd

We zitten zo’n beetje in de slotfase van het vrije internet, maar nu heeft ook D’66 in de smiezen dat het mis gaat. ‘World wide web’ stond ooit voor een open netwerk van eindeloze draadjes die overal en nergens heen gingen. Inmiddels lijkt het meer op een spinnenweb dat met allerlei twijfelachtige, onzichtbare truukjes haar gebruikers naar binnen lokt en vasthoudt. Eenmaal op Instagram, alltijd op Instagram. En maar swipen. Eenmaal gegrepen door de ophef op Twitter, altijd maar weer die timeline verversen. Per ongeluk op een rechtse video geklikt op YouTube, drie maanden later zit je met een kikkermasker op te kwaken achter een varen in je kantoortuin. Twee keer in een Russische trollenfuik getrapt op Facebook en MH17 is een complot van de joodse bankiers om het pedonetwerk van Joe Biden te beschermen. 

Het internet is doodziek en het virus heet ‘algoritmes’. Ze werken ook echt als algen: ze verdubbelen waar je bij staat en ze verstikken alle vrije zuurstof. Commerciële algoritmes, klikfuikalgortimes, nepnieuwsalgoritmes, banneralgo’s, doorkliksuggestiealgo’s, andere mensen kochten ook deze meuk-algoritmes en als je dit leuk vindt wil je dat ook hebben-algoritmes. Ook de overheid zit bomvol algoritmes. Als je 110 rijdt waar je 100 mag, rammen de algo’s razendsnel een boete in elkaar op basis van kenteken, gekoppelde naam, daaraan gekoppeld adres en dat dan allemaal zonder tussenkomst van een ambtenaar via de printer op de post, inclusief 9 euro administratiekosten die door niemand gemaakt zijn. Sure, snelheidsregels zijn er om te handhaven, maar denk eens na hoe beklemmend die automatisering is. En waar het naar toe gaat:

Wat als jouw kenteken-gegevens bij het CJIB straks gekoppeld worden aan je verzekering, ga je dan meer betalen voor je verzekering? Het was al bekend dat Apple-gebruikers sneller banners zien voor duurdere producten dan Windows users, waarom die lijn niet doortrekken? Ook richting zorg: als jouw bonuskaart straks gekoppeld is aan je zorgverzekering, gaat je premie echt wel omhoog als je te veel chips eet (maar vast niet omlaag als je veel AGF inslaat).

Sociale media die in een vrije democratie de huisregels laten handhaven door algoritmes die ironie, sarcasme en omkeringen niet begrijpen, en daarom oorlogsarchieven offline halen, echt nieuws bannen en nepnieuws laten staan, of gebruikers die niet langs de policor meetlat komen van het platform gooien: hoe beïnvloedt dat de democratie, het landelijk debat of zelfs verkiezingen? Geen idee, Kees Verhoeven heeft pas net gelezen dat er algoritmes bestaan en die wil nu eerst zeker weten dat die dingen niet discrimineren. Hij wil een centraal meldpunt voor overheidsalgoritmes, alsof er ooit nog een rem op die sturende virussen gezet kan worden. Zeker bij een overheid die zelfs voor een miljard euro nog geen werkend werklozenportaal kan bouwen. 

Nope, in een land waar zwembaden gezichtsherkenningscamera’s gaan ophangen omdat je met je eigen ogen open zelf geen tuig als tuig meer mag herkennen en benoemen zonder algortimes, hebben we hier eerder een Chinese democratie dan een algo-arme overheid. Die privacyvretertjes zijn véél te lucratief voor een bevoogdende overheid die graag goed sluitende controle houdt over haar burgers. Algoritmes zijn Mother’s Little Helper van de eenentwintigste eeuw, de nanorobots van de digitale regressie en de AI van de onzichtbare hand die ons internet de keel afknijpt.

Zo. Nu maar ff een Spotify-algo aanslingeren om weer wat vrolijker te worden. Succes met je proefballon, Kees. Laat de algo’s ‘m niet lekprikken!